Croeso i #ArFrigYDon – prosiect addysg newydd sydd wedi’i ddylunio i hysbysu pobl am ein planed las ryfeddol a’i hysbrydoli i gymryd camau gweithredu.
Mae ein cefnforoedd yn wynebu llawer o beryglon gan gynnwys llygredd, dinistrio cynefinoedd, rhywogaethau ymledol, a gostyngiad dramatig mewn stociau o bysgod cefnforol a newid hinsawdd byd-eang.
Rydym eisiau sicrhau bod gan athrawon yr holl adnoddau sydd eu hangen i gynyddu dealltwriaeth disgyblion o’r materion hyn.
Gan weithio mewn partneriaeth â’r Gymdeithas Gadwraeth Forol a gyda chefnogaeth Llywodraeth Cymru, rydym wedi datblygu adnoddau ar gyfer ysgolion uwchradd a fydd yn helpu athrawon i gynnal gweithdai a sesiynau addysgol.
Isod, mae dolenni i wybodaeth gefndirol, cynlluniau gwersi, syniadau codi ymwybyddiaeth ac arweiniad ymarferol ar gyfer cydlynu digwyddiadau a diwrnodau gweithredu.
Ymunwch â ni a byddwch ar frig y don o newid mae ein planed ei angen.
Nid yw’n bosibl tanbrisio gwerth diogelu ein cefnforoedd. Dyma rai prif ffeithiau:
Yn anffodus, nid yw dyfodol iach ein cefnfor wedi’i warantu, ac yn aml rydym yn gweithredu mewn ffyrdd sy’n effeithio’n negyddol ar ei gyflwr. Mae’r cefnfor yn wynebu llawer o beryglon gan gynnwys llygredd, dinistrio cynefinoedd, rhywogaethau ymledol, gostyngiad dramatig mewn stociau pysgod cefnforol a newid hinsawdd byd-eang.
Mae cynnwys ein hadnoddau wedi’i wreiddio yng Nghymru, gyda’r nod o ddatblygu ymdeimlad cryf o hunaniaeth a dealltwriaeth o faterion cefnforol lleol. Mae’r adnoddau yn edrych ar faterion byd-eang hefyd, gan gryfhau datblygiad disgyblion fel dinasyddion cyfoes Cymru a’r byd.
Bydd pob cynllun gwers yn cynnwys dolenni cwricwlwm manwl a bydd yr adnodd ei hun yn cyflwyno’r cyfle i ysgolion ddefnyddio dull thematig integredig dros y Meysydd Dysgu a Phrofiad, gan gefnogi disgyblion i wneud cysylltiadau eglur ar draws y cwricwlwm.
Ar gyfer Cyflwyniadau Pwerbwynt sy’n medru cael eu lawr lwytho, cliciwch yma er mwyn ymweld gyda’n hadnoddau ar Hwb.
Yn y cyflwyniad hwn, bydd disgyblion yn dysgu i adnabod pryderon amgylcheddol a datblygu atebion rhagweithiol i faterion amgylcheddol wrth archwilio pa mor bwysig yw’r cefnfor i fywyd.
Mae bioamrywiaeth y rhywogaethau yn ein moroedd yn anhygoel, o facteria microsgopig, algâu i forfilod anferth. Dysgwch y prif dermau, adnabod cynefinoedd morol a deall sut mae rhywogaethau wedi’u cysylltu â’i gilydd.
Mae’r cefnfor yn hanfodol i’n goroesiad. O’r aer rydym yn ei anadlu i’r bwyd rydym yn ei fwyta, defnyddiwch y wers hon i archwilio’r gwasanaethau hanfodol niferus mae ein hecosystemau morol yn eu darparu i ni.
Rydym yn tynnu gormod o’r môr, ac yn rhoi gormod o bethau i mewn i’r môr. Mae’r wers yn rhoi trosolwg i ddisgyblion o’r prif fygythiadau i’n cefnfor, ac yn amlygu ffyrdd rydym yn gallu helpu i adfer iechyd ein cefnfor.
Yn yr adran hon, bydd disgyblion yn archwilio materion yn ymwneud â’r cefnfor, gan ganolbwyntio ar lygredd morol, newid hinsawdd a physgota cynaliadwy.
Mae’r gwersi hyn yn archwilio’r bygythiadau sy’n dod yn sgil llygredd morol. Mae’n gwahodd disgyblion i archwilio sut mae llygredd yn cyrraedd ein dyfroedd a pha gamau gweithredu y gall pobl eu gwneud i atal llygredd dŵr. Mae’r gwersi hefyd yn arwain disgyblion i ddarganfod pam fod cefnfor iach mor bwysig wrth fynd i’r afael â newid hinsawdd a chefnogi bywyd morol.
Bydd disgyblion yn datblygu eu dealltwriaeth o bwysigrwydd ymddwyn yn gynaliadwy a sut y gallan nhw wneud newidiadau cadarnhaol fel unigolion, ysgol neu gymuned.
Sut mae sbwriel yn cyrraedd ein cefnforoedd? Beth yw’r prif ffynonellau? Archwiliwch y gweithgareddau ar y tir a’r cefnfor sy’n achosi problemau a chreu atebion i wneud gwahaniaeth cadarnhaol.
Beth yw llygredd morol? O beth mae’n cael ei wneud a pha mor hir ydy e’n para? Archwiliwch sbwriel yn eich cymuned a datblygwch rhai negeseuon ar y cyfryngau cymdeithasol i godi ymwybyddiaeth o’r broblem.
Mae mwy na 8 miliwn tunnell o blastig yn cyrraedd y cefnforoedd bob blwyddyn. Meddyliwch am ddefnydd pob dydd o blastig a sut mae’n gallu dod yn broblem i’n cefnforoedd, yn enwedig yr effaith ar ein bywyd gwyllt morol.
Mae microffibrau yn edau blastig sy’n llai na 5mm o hyd. Ymchwiliwch i ffynhonnell y microffibrau hyn a’u heffaith ar yr amgylchedd.
Mae’r hyn sy’n cael ei fflysio i lawr y toiled neu ei olchi i lawr y draen yn gallu cael effaith ddifrifol negyddol ar ein hafonydd a’n moroedd. Darganfyddwch sut mae hyn yn digwydd a meddyliwch am gamau gweithredu i Stopio’r Bloc!
Mae ffasiwn yn cael effaith ar y blaned. Ymchwiliwch sut mae llygredd cemegol wedi cael ei achosi yn y gorffennol a’r presennol a’r effaith mae’n ei gael ar yr amgylchedd ac iechyd. Darganfyddwch ba gamau gweithredu gallwch chi eu cymryd i wneud gwahaniaeth.
Yn y wers hon, rydym yn gofyn sut mae newid hinsawdd yn effeithio ar y cefnfor? Sut mae’r cefnfor yn helpu i leihau newid hinsawdd? Beth allwn ni ei wneud i leihau newid hinsawdd a gwarchod y cefnfor?
Mae ein cefnfor yn darparu bywoliaethau a bwyd i filiynau o bobl. Er mwyn sicrhau y bydd hyn yn gallu parhau yn y dyfodol, mae angen i ni wneud yn siŵr bod ein harferion pysgota yn gynaliadwy ac yn annistrywiol.
Ar ôl darganfod ein syniadau #ArFrigYDon ym mhob cynllun gwers, mae’r adran hon yn cyflwyno canllawiau a syniadau defnyddio i helpu disgyblion i godi mwy o ymwybyddiaeth yn eu hysgolion, eu cymunedau a thrwy’r cyfryngau cymdeithasol.
Mae ysgolion yn gallu chwarae rhan fawr o’r newid #ArFrigYDon sydd ei angen i warchod ein cefnforoedd. Meddyliwch am gynnal Diwrnod Gweithredu ac archwiliwch i mewn i grwpiau amgylcheddol cenedlaethol a mentrau sy’n gallu eich helpu.
Dewch o hyd i syniadau i’ch helpu i greu ymgyrch #ArFrigYDon Dewch o hyd i syniadau fel pwy i gynnwys a sut i gyfathrebu eich negeseuon. Darllenwch am ymgyrchoedd llwyddiannus er mwyn cael ysbrydoliaeth.
Cofiwch – Mae pob darn o sbwriel sy’n cael ei gasglu yn golygu bod llai o sbwriel yn cyrraedd y cefnforoedd. Archwiliwch sut i drefnu digwyddiad glanhau llwyddiannus a darganfyddwch am sefydliadau sy’n gallu eich helpu.
Datblygwch ddealltwriaeth o ystyr economi gylchol a’r dewisiadau sydd gennym i ymestyn bywyd y pethau rydym yn eu defnyddio. Allwn ni ddewis dewisiadau amgen mwy cynaliadwy?
Ydych chi’n gwybod bod bron hanner miliwn o bobl ifanc yn cymryd rhan yn ein rhaglenni addysg?
Mae ein tîm addysg yma i gefnogi ysgolion a cholegau ar bob cam eu taith-eco, gan ddarparu arweiniad arbenigol, adnoddau a hyfforddiant.
Ffordd wych o ddechrau archwilio a gwella amgylchedd eich ysgol yn barhaol yw gwneud yn siŵr bod eich ysgol yn Eco-ysgol.
Anogwch eich disgyblion i gofnodi eu gweithgareddau #ArFrigYDon a gallan nhw fod yn rhan o gystadleuaeth ryngwladol!
