Rydym yn cynnig Pecynnau Gardd i greu, adfer a gwella lleoedd lleol ar gyfer natur.
Edrychwch ar #NôliNatur ar y cyfryngau cymdeithasol am yr holl ddiweddariadau diweddaraf.
Os oes gennych unrhyw gwestiynau ynghylch y canllaw hwn, cysylltwch â’r tîm Lleoedd Lleol ar gyfer Natur.
Bydd pob pecyn wedi’i baratoi ymlaen llaw felly byddwch yn derbyn POB UN o’r eitemau a restrir isod. Dylech wneud yn siŵr bod gennych ddigon o le i osod a storio’r holl eitemau angenrheidiol cyn i chi wneud cais.
Bydd eich swyddog prosiect lleol Cadwch Gymru’n Daclus yn cytuno ar gynllun gwaith ac amserlen gyflawni gyda chi, ond bydd angen i chi fod ar gael i dderbyn cyflenwadau o’r holl eitemau isod fel y cytunwyd.
Gallai cynnwys pecynnau newid.
Darllenwch ymlaen am ein gofynion hanfodol eraill.
Pwy all ymgeisio am becynnau?
Mae ein Pecynnau Gardd wedi’u cynllunio ar gyfer sefydliadau sy’n awyddus i greu prosiectau ar raddfa fwy ar dir â ‘pherchnogaeth nid-er-elw’.
Mae’r broses o wneud cais yn agored i grwpiau cymunedol o bob math a maint, a sefydliadau eraill gan gynnwys y GIG, llywodraeth Leol a Chenedlaethol (gan gynnwys cynghorau Tref a Chymuned), ysgolion a meithrinfeydd cyhoeddus, sefydliadau’r trydydd sector, sefydliadau crefyddol, mentrau cymdeithasol, prifysgolion, cymdeithasau tai a’r Sector Cyhoeddus ehangach yng Nghymru, gan gynnwys Trafnidiaeth Cymru.
Rhoddir blaenoriaeth i’r prosiectau hynny sy’n cyflawni holl ofynion y broses o wneud cais ac sydd wedi’u lleoli mewn lleoliadau trefol/lled-drefol neu drefi gwledig, sy’n cynnwys aelodau difreintiedig y gymuned, sydd â chyfranogiad cymunedol neu wirfoddol cadarn, sydd wedi’u lleoli mewn ardaloedd â’r lefel uchaf o amddifadedd (a nodwyd gan Fynegai Amddifadedd Lluosog Cymru) gydag ychydig neu ddim mynediad at natur.
Rhoddir blaenoriaeth i geisiadau sy’n cynnwys cyfranogwyr Du, Asiaidd, Ethnig Lleiafrifol a/neu anabl. Gellir rhoi blaenoriaeth hefyd i safleoedd y mae’r panel yn nodi eu bod a) yn darparu cysylltedd addas â gardd Lleoedd Lleol ar gyfer Natur arall, gwarchodfa natur leol neu safle arall sy’n cael ei warchod (e.e. SSSI, SPA ac ati) o fewn 500m, neu b) yn fwy na 200m o unrhyw fan gwyrdd neu gwrs dŵr.
A all ysgolion ymgeisio?
Gall unrhyw ysgol wneud cais am becyn gardd os byddant yn cynnwys y gymuned ehangach neu grwpiau cymunedol eraill.
Fodd bynnag, bydd angen i ysgolion ddangos y gallant reoli’r safle ar hyd y flwyddyn, gan gynnwys gwyliau’r haf.
Pwy sydd ddim yn cael ymgeisio?
Noder, os ydych eisoes yn derbyn cyllid ar gyfer eich gweithgarwch neu safle gan Gronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol neu eich Partneriaeth Natur Leol, mae’n bosibl y bydd cyfyngiadau a allai effeithio ar eich cais. Cysylltwch â nature@keepwalestidy.cymru i gael rhagor o wybodaeth.
Rydym wedi derbyn pecyn Lleoedd Lleol ar gyfer Natur gan Cadwch Gymru’n Daclus yn y gorffennol; allwn ni wneud cais eto?
Os ydych eisoes wedi gosod Pecyn Bach neu Ddechreuol yn llwyddiannus a nawr yn dymuno ehangu i Becyn Gardd, gallwch wneud hynny.
Os ydych eisoes wedi derbyn Pecyn Gardd neu Becyn Datblygu, yn bodloni’r holl feini prawf allweddol eleni ac eisiau gwneud cais am becyn arall, efallai y gallwch wneud cais, ond rydym yn awgrymu eich bod yn gwneud cais am safle gwahanol neu ar gyfer grŵp gwirfoddoli gwahanol.
Ond nodwch hefyd y bydd yn debygol y rhoddir blaenoriaeth i ymgeiswyr nad ydynt wedi gwneud cais o’r blaen.
Pwy ydych yn ystyried yn grŵp difreintiedig/grŵp wedi ymddieithrio?
Rydym yn croesawu ac yn cefnogi ceisiadau gan grwpiau difreintiedig/wedi’u tangynrychioli a’r rhai â gallu cyfyngedig i gymryd rhan mewn prosiectau fel Lleoedd Lleol ar gyfer Natur. Bydd ceisiadau yn derbyn sgôr uchel os ydynt yn cynnwys cyfranogwyr o’r grwpiau canlynol:
Nid ydym yn grŵp difreintiedig, oes modd i ni ymgeisio o hyd?
Oes. Mae tri maen prawf hanfodol arall y mae’n rhaid i ymgeiswyr ddangos eu bod yn eu bodloni (gweler uchod). Fodd bynnag, rydym yn annog pob ymgeisydd i amlinellu sut maent wedi ymgynghori ag aelodau difreintiedig / heb gynrychiolaeth ddigonol o’u cymuned leol a sut y byddant yn ymwneud â’r prosiect wrth symud ymlaen, gan ein bod eisiau i’r prosiectau fod mor gynhwysol â phosib. Bydd cynnwys grwpiau difreintiedig yn cryfhau eich cais, gan roi cyfle uwch o lwyddiant i chi.
A oes angen i ni fod yn grŵp cyfansoddiadol i ymgeisio am Becyn Gardd?
Oes. Gall swyddogion Cadwch Gymru’n Daclus eich cefnogi i ddod yn grŵp cyfansoddiadol. Mae gennym gyfansoddiadau templed ar gael, a gall ein tîm o swyddogion cymunedol eich helpu drwy’r broses syml. Ewch i’n tudalen tîm am fanylion ynglŷn â’ch swyddog prosiect lleol neu gofynnwch i’r tîm Lleoedd Lleol ar gyfer Natur am gyngor.
Bydd angen i fentrau cymdeithasol a grwpiau cymunedol ddarparu copi o’u cyfansoddiad a bydd angen i elusennau ddarparu ein rhif elusen i ni.
Ar gyfer sefydliadau eraill sy’n cynnwys ysgolion, landlordiaid cymdeithasol cofrestredig, byrddau iechyd ac yn y blaen, bydd angen cydsyniad gan y cyfarwyddwr, pennaeth, clerc neu’r unigolyn ag awdurdod eu bod yn fodlon i’r cais gael ei gyflwyno.
Sut ydw i’n ymgeisio?
Dylech gyflwyno’r ffurflen gwneud cais berthnasol drwy wefan Cadwch Gymru’n Daclus. Nid yw’n ofyniad i chi greu cyfrif neu fewngofnodi i wneud cais, ond dylech nodi, ar ôl i chi ddechrau eich cais, na allwch arbed eich gwybodaeth a dychwelyd ati’n ddiweddarach.
Ceir rhagolwg o’r cwestiynau isod, a cheir rhagor o manylion am wybodaeth ategol yn y Cwestiynau Cyffredin hyn am wybodaeth ategol yn y Cwestiynau Cyffredin hyn. Darllenwch y canllaw hwn yn ofalus cyn dechrau eich cais.
Nid oes unrhyw ddyddiadau cau penodol, ond bydd pecynnau’n cael eu dyrannu ar sail y cyntaf i’r felin, nes y bydd pob pecyn wedi’u dyrannu. Dylech ateb pob cwestiwn o fewn yr uchafswm geiriau a argymhellir.
Sut mae ceisiadau yn cael eu hasesu a’u dewis?
Bydd pob cais yn cael ei asesu gan banel grantiau a fydd yn cynnwys cynrychiolwyr o Cadwch Gymru’n Daclus, Llywodraeth Cymru, Ffermydd a Gerddi Cymdeithasol, Yr Ymddiriedolaethau Bywyd Gwyllt ac arbenigwyr natur lleol.
Bydd y ceisiadau’n cael eu barnu yn erbyn meini prawf y rhaglen, a rhoddir blaenoriaeth i geisiadau sy’n cyflawni o leiaf tri o feini prawf allweddol canlynol y cynllun:
Wrth ystyried y ceisiadau, bydd y panel yn dyfarnu pecynnau ar draws ystod eang o leoliadau/ partneriaid/ sefydliadau er mwyn gallu treialu a monitro gwahanol ddulliau gweithredu.
Bydd y panel yn penderfynu a yw cais yn:
Os bydd pob un o’r blaenoriaethau uchod yn derbyn sgôr gyfartal, yna dyfernir y pecyn i’r ymgeisydd yn yr ardal â’r lefel gyffredinol uchaf o amddifadedd yn ôl Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru.
Beth yw Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru (MALlC) a lle gallaf ddysgu mwy?
Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru (MALlC) yw mesur swyddogol Llywodraeth Cymru o amddifadedd cymharol ar gyfer ardaloedd bach yng Nghymru. Cafodd ei gynllunio i nodi’r ardaloedd bychan hynny sydd â’r crynodiad uchaf o wahanol fathau o amddifadedd. Mae MALlC yn cynnwys wyth math gwahanol o amddifadedd ar hyn o bryd.
Cliciwch yma i weld map rhyngweithiol MALlC o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig. Rhoddir blaenoriaeth i geisiadau yn y 50% ardal fwyaf difreintiedig o unrhyw ystadegau amddifadedd (e.e. corfforol, addysg, incwm).
Pryd byddwn yn clywed a ydym wedi bod yn llwyddiannus?
Hysbysir pob ymgeisydd drwy e-bost o fewn pum niwrnod gwaith i’n cyfarfod panel a gynhelir bob pythefnos.
Mae’r ffurflen gais yn cyfeirio at what3words. Beth yw what3words a pham mae’n rhaid i ni ei ddefnyddio?
Gwefan ac ap yw what3words sydd wedi rhannu’r byd yn sgwariau tri metr a rhoi cyfuniad unigryw o dri gair i bob sgwâr. Dyma’r ffordd hawsaf o ddod o hyd i leoliadau penodol a’u rhannu. Mae mwy a mwy o gwmnïau danfon yn mynnu defnyddio what3words wrth gynllunio danfoniadau. Dyma’r ffordd orau o sicrhau bod eitemau yn cael eu danfon i’r union leoliad.
Ewch i www.what3words.com i nodi union leoliad eich gardd a’r lleoliad danfon.
Beth yw’r gost?
Dim byd
A fydd angen yswiriant arnom ni?
Bydd. Bydd angen i chi gael yswiriant atebolrwydd cyhoeddus ar gyfer y safle. Siaradwch â’r tirfeddiannwr i weld pa lefel yswiriant sydd ei hangen. Efallai fod yswiriant ar waith yn barod.
Os yw swyddog Cadwch Gymru’n Daclus yn bresennol yn ystod gweithgaredd, yna bydd cyfranogwyr wedi’u hyswirio ar gyfer damweiniau personol. Fodd bynnag, nid fydd yr yswiriant hwn ar waith os nad yw’r swyddog yn bresennol, felly bydd angen i chi gael yswiriant digonol ar gyfer gweithgareddau yn y dyfodol.
I gael mwy o wybodaeth am gostau a’r broses ymgeisio, ewch i’n tudalen yswiriant grŵp neu anfonwch e-bost at groupfunding@keepwalestidy.cymru
Os ydych yn cael anhawster i dalu cost yr yswiriant, cysylltwch â’r tîm Lleoedd Lleol ar gyfer Natur.
Rydym yn aros am ganiatâd y tirfeddiannwr, oes modd i ni ymgeisio?
Na, bydd angen tystiolaeth ysgrifenedig arnoch o ganiatâd perchennog y tir am bum mlynedd o’r cam gosod cyn i chi gyflwyno eich cais. Ni chyflwynir eich cais i’r panel nes y bydd yn gyflawn, gan gynnwys tystiolaeth, ffotograffau, mapiau ac yn y blaen.
Rydym wedi bod yn gweithio ar ein safle ers blynyddoedd o dan gytundeb geiriol gan y tirfeddiannwr. A yw hyn yn ddigonol?
Na, bydd angen i chi ddarparu tystiolaeth ysgrifenedig o ganiatâd perchennog y tir.
Nid yw ein safle yn agor i’r cyhoedd am resymau diogelwch (e.e. gweithio gydag oedolion agored i niwed / plant ysgol) – a ydym yn dal i allu gwneud cais?
Mae’n dibynnu ar eich amgylchiadau penodol ac a ydych yn cyflawni meini prawf eraill y cynllun. Cysylltwch â nature@keepwalestidy.cymru i ofyn am gyngor.
Unigolyn preifat sy’n berchen ar y tir, ond mae gennym brydles 10 mlynedd, allwn ni wneud cais?
O bosibl, gallwch. Anfonwch gopi o’ch prydles drwy e-bost i nature@keepwalestidy.cymru er mwyn iddynt wirio i weld a ydych yn gymwys.
Nid oes ffurflen swyddogol i’w chwblhau, y cyfan sydd ei angen arnom yw tystiolaeth gan berchennog y tir sy’n dangos caniatâd i osod y safle a’i gynnal a’i gadw am bum mlynedd. Gallai hyn fod yn gytundeb ffurfiol rydych wedi’i lofnodi, trwydded neu e-bost gan berchennog y tir sy’n rhoi caniatâd i waith ddechrau ar y safle arfaethedig. Os oes gennych unrhyw ymholiadau cysylltwch â’r tîm Natur am gyngor.
Nid wyf yn sicr o werth cynefin/natur y safle ac nid wyf yn gwybod pwy yw fy ecolegydd neu arbenigwr bywyd gwyllt lleol. Allwch chi helpu?
Mae rhestr o holl arweinwyr y partneriaethau natur lleol (staff awdurdod lleol) ar gael yma a fydd yn gallu eich helpu. Cysylltwch â’r arweinydd ar gyfer eich awdurdod chi (neu arbenigwr cymwys arall) a gofyn iddynt ddarparu cyngor ar eich safle ac a yw’n addas ar gyfer y pecyn rydych wedi’i ddewis. Mae’n rhaid i ni sicrhau na fydd y pecyn yn gwneud unrhyw niwed drwy ddifrodi/disodli cynefin presennol, felly mae’n hollbwysig eich bod yn ceisio cyngor a darparu cadarnhad o’ch cais.
Mae’r cymysgedd o rywogaethau a ddewisir yn rhai cyffredinol, brodorol i’r DU ac maent yn addas ar gyfer ystod eang o gynefinoedd. Bydd cynrychiolwyr y bartneriaeth Natur Leol a’r Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt yn mynychu pob cyfarfod o’r panel grantiau i asesu’r ceisiadau. Bydd angen i bob ymgeisydd siarad ag ecolegydd eu Hawdurdod Lleol neu arbenigwr lleol arall er mwyn sicrhau bod y pecyn yn addas cyn gwneud cais.
Faint o le sydd ei angen arnom i osod holl eitemau’r pecyn?
Isafswm yr ardal sydd ei angen ar gyfer Pecyn Gardd Fwyd yw 215m2 ac isafswm yr ardal ar gyfer Pecyn Gardd Bywyd Gwyllt yw 240m2.
Mae’r pecynnau wedi eu dylunio yn bennaf ar gyfer mannau lle nad oes llawer o fynediad, os o gwbl, at natur. Felly, ni fydd rhai lleoliadau yn addas ee Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig, Gwarchodfeydd Natur Lleol, ardaloedd cyfoethog eu rhywogaethau neu leoliadau sydd yn cynnwys rhywogaethau a warchodir. Gall fod ffyrdd eraill y gall partneriaid eraill gefnogi eich prosiect, felly cysylltwch â nature@keepwalestidy.cymru am gyngor.
Nid oes gennym gynllun cynnal a chadw nac unrhyw offer i gynnal y safle yn y dyfodol, oes modd i ni gael pecyn?
Mae cynnal a chadw’r safle yn barhaus yn un o’r meini prawf asesu hanfodol. Bydd Cadwch Gymru’n Daclus a phartneriaid yn eich helpu i baratoi cynllun cynnal a chadw a ynglŷn â sut mae gofalu am y safle yn yr hirdymor. Yn anffodus, os nad ydych yn cytuno i gynnal a chadw’r safle am bum mlynedd bydd eich cais yn aflwyddiannus.
Faint o wirfoddolwyr sydd eu hangen arnom i adeiladu a rheoli’r lleoedd natur?
Er y bydd staff Cadwch Gymru’n Daclus yn eich helpu i osod eich gardd, fel yr ymgeisydd mae’n rhaid i chi ddarparu digon o wirfoddolwyr i sicrhau bod yr ardd yn cael ei gosod yn ddiogel. Rydym yn argymell deg gwirfoddolwr craidd o leiaf i adeiladu’r safle er po fwyaf o bobl leol sydd ynghlwm, y gorau. Bydd gwirfoddolwyr ychwanegol yn lledaenu’r llwyth gwaith a gallant ddarparu cefnogaeth foesol drwy ymgymryd â rolau megis lluniaeth, hyrwyddo’r safle drwy’r cyfryngau cymdeithasol a ffotograffiaeth. Rhaid i ymgeiswyr ymrwymo i 150 awr yn ystod 2025-26 i osod a rheoli’r ardd.
Os na allwch ddarparu cymorth gwirfoddolwyr, mae’n annhebygol iawn y bydd eich cais yn cael ei gymeradwyo. Bydd angen i chi ddarparu llythyrau o gefnogaeth gan unrhyw sefydliadau a fydd yn cymryd rhan. Mae angen i’r panel deimlo’n hyderus bod gennych graidd o wirfoddolwyr a fydd yn adeiladu’r ardd a diddordeb cymunedol ymroddedig i reoli’r safle yn y tymor hir.
Oes angen i chi fod yn heini? Pa mor gorfforol fydd y gwaith?
Bydd tasgau sy’n addas ar gyfer pob oed a gallu. Bydd rhai gweithgareddau yn cynnwys gweithgareddau corfforol megis codi, plygu a phalu ond bydd llawer o dasgau mwy ysgafn hefyd megis plannu, chwynnu a dyfrio. Byddwn yn gwneud ein gorau i ddod o hyd i weithgareddau addas i unrhyw un sydd eisiau cymryd rhan.
Oes angen unrhyw sgiliau neu brofiad arnom?
Nac oes, bydd swyddog prosiect Cadwch Gymru’n Daclus wrth law i egluro gweithgareddau’r prosiect yn fanwl a darparu hyfforddiant a chefnogaeth anffurfiol. Byddant yn cynnal asesiad risg ac yn mynd drwy sesiwn friffio iechyd a diogelwch gyda’r holl gyfranogwyr. Bydd dogfennau canllaw a chyfarwyddiadau syml yn cael eu darparu i wirfoddolwyr eu dilyn.
Beth sydd angen i wirfoddolwyr ddod gyda nhw?
Byddwch yn gweithio ar safle’r tu allan, efallai heb ddim lloches ac rydych yn debygol o faeddu. Rydym yn gofyn i wirfoddolwyr wisgo dillad addas ar gyfer yr amodau tywydd a ragwelir ac esgidiau trwm. Gofynnir i wirfoddolwyr ddod â’u menig garddio neu weithio eu hunain. Bydd rhai offer yn cael eu darparu, ond yn dibynnu ar y niferoedd disgwyliedig a math o becyn, gall fod yn syniad da i wirfoddolwyr / grwpiau ddod â rhawiau, tryweli ychwanegol etc.
A all plant gymryd rhan?
Gallant, ond mae angen i oedolion oruchwylio plant o dan 16 oed.
A all y pecynnau gael eu rhannu dros fwy nag un safle?
Mae’r holl becynnau wedi cael eu dylunio i fynd ar un safle, felly dyna’r opsiwn dewisol a’r un fydd yn cael yr effaith orau.
Ar gyfer y pecynnau gardd mwy, os nad oes gennych safle fydd yn gweithio, gallai’r panel ystyried rhaniad, ond rydym yn awgrymu eich bod yn anfon e-bost esboniadol gyda’ch cais yn esbonio’r rhesymeg/rheswm dros y cais a map clir o’r safle yn nodi’r ardaloedd gwahanol a’r pellterau.
Ym mha ffordd fydd staff Cadwch Gymru’n Daclus ar gael i’n cefnogi i osod y pecynnau?
Bydd staff Cadwch Gymru’n Daclus yn eich helpu i gynllunio ac adeiladu eich gardd newydd. Byddant yn cytuno ar amserlen waith gyda chi yn ystod yr ymweliad cychwynnol i’r safle. Po gynted y byddwch yn archebu eich diwrnodau gweithgaredd gyda’ch swyddog lleol, y mwyaf tebygol y byddwch o gael y dyddiadau sydd orau gennych, yn enwedig os ydych am i waith gael ei wneud ar y penwythnos. Byddwn yn darparu cyngor ac arweiniad hefyd ar gyfer cynnal a chadw’r safle yn y dyfodol.
Oes modd i ni newid cynnwys ein pecyn dewisol?
Na. Mae’r pecynnau wedi eu pennu o flaen llaw. Os oes angen eitemau gwahanol arnoch i ddatblygu eich gofod natur lleol, cysylltwch â’ch Partneriaeth Natur lleol https://lnp.cymru/.
Oes modd i ni gadw’r offer ar ôl adeiladu’r prosiect?
Oes.
Beth fydd yn digwydd os byddwn yn cael pecyn, ond yn methu ei gwblhau erbyn diwedd mis Chwefror 2026?
Rhaid cwblhau’r holl waith erbyn yr amser hwnnw. Os bydd eich amgylchiadau’n newid ac nad oes modd i chi gadw at yr amserlen hon mwyach, RHAID i chi roi gwybod i Cadwch Gymru’n Daclus cyn gynted â phosib er mwyn iddo allu dyrannu’r pecyn i rywun arall.
Os byddwn yn cael prosiect, a fydd Cadwch Gymru’n Daclus yn atgyweirio neu’n adnewyddu eitemau yn y pecyn sydd yn cael eu treulio, eu torri, eu niweidio neu eu dwyn ar ôl hynny?
Na, bydd y cyllid ond yn cynnwys yr eitemau a’r gwaith o’u gosod unwaith. Cydweithiwch gyda’n tîm i ystyried lleoliad eitemau wrth blannu eich gardd e.e. cysgodi gwrthrychau fel siediau / tai gwydr / delltweithiau rhag gwyntoedd cryf os yn bosibl.
Sut bydd fy mhecyn yn cael ei ddosbarthu?
Bydd yn gyfuniad o eitemau mewn bocsys wedi’u cyflenwi gan gludwr a phaledi mwy ar lorïau.
Mae’r lluniau isod wedi eu dylunio i roi syniad o faint rhai o’r eitemau fydd yn cael eu dosbarthu.
