Mae grŵp penderfynol o ddysgwyr yn Ysgol Maes Owen wedi gwneud safiad i amddiffyn ein cefnforoedd a lleihau gwastraff plastig. Gan gydnabod y swm sylweddol o blastig, (yn enwedig poteli plastig) sy’n dal i gael eu defnyddio yn yr ysgol, dechreuodd yr ysgol ar genhadaeth i fynd i’r afael â’r mater yn uniongyrchol.
Trwy ymchwil, ymchwiliadau a chasglu sbwriel, cafodd y disgyblion fewnwelediadau gwerthfawr i faint y broblem a gwnaethom weithredu atebion i gael effaith barhaol. O’u gwaith caled, cawsant Wobr y Gymdeithas Cadwraeth Forol.
Fe wnaethom ni fonitro’r defnydd o blastig yn yr ysgol trwy gyfrif faint o boteli plastig oedd yn cael eu prynu bob dydd. Fe wnaethon ni ddarganfod bod 149 o boteli plastig syfrdanol yn cael eu defnyddio mewn un wythnos yn unig, sef 5,655 mewn blwyddyn. Ar ôl gweld y canlyniadau hyn, roedd yn rhaid i rywbeth newid!
Er mwyn helpu ein dysgwyr i ddeall rhai o’r plastigau cudd mewn bywyd bob dydd, fe wnaethon ni greu arbrawf yn canolbwyntio ar weips gwlyb. Fe wnaethon ni osod weip gwlyb a dŵr mewn un cynhwysydd, a hances papur gyda dŵr mewn un arall. Ar ôl cymysgu’r ddau gynhwysydd am 50 eiliad, toddodd yr hances papur yn llwyr, tra bod y weip gwlyb yn parhau i fod yn gyfan. Dangosodd yr arbrawf hwn sut y gall weips gwlyb, oherwydd eu cynnwys plastig, achosi rhwystrau mewn pibau, yn gallu cyrraedd ein cefnforoedd, ac, oherwydd nad ydynt yn torri i lawr, byddan nhw’n fygythiad sylweddol i fywyd y môr.
Yn dilyn yr arbrawf, aethom ar daith i archwilio ein hafonydd a’n môr lleol. Yn ystod sesiwn casglu sbwriel ar y traeth, gwelsom yn uniongyrchol effaith weips gwlyb a gwastraff plastig. Ar ôl hyn, fe wnaethom lansio ymgyrch bythefnos, lle gosodwyd siart tal ym mhob ystafell ddosbarth i olrhain nifer y poteli plastig a ddaeth i mewn i’r ysgol. Drwy gydol y cyfnod hwn, ymwelodd Eco Ryfelwyr yr ysgol â phob ystafell ddosbarth, gan addysgu dysgwyr am effeithiau niweidiol plastig a’u hannog i newid i ddewisiadau amgen y gellir eu hailddefnyddio. Fe wnaethant hefyd greu posteri addysgiadol, a gafodd eu harddangos yn ystod y gwasanaeth ysgol i ledaenu ymwybyddiaeth ac ysbrydoli gweithredu ar draws cymuned yr ysgol. O ganlyniad i’r ymgyrch, gwelsom ostyngiad sylweddol yn y defnydd o boteli plastig, o 149 i lawr i 96.
Roeddem wrth ein bodd o dderbyn Gwobr y Gymdeithas Cadwraeth Forol, gan gydnabod ein hymdrechion i fynd i’r afael â sbwriel plastig a weips gwlyb. I ddathlu, fe wnaethom ni gynnal gwasanaeth arbennig a rhannu ein llwyddiant ar y cyfryngau cymdeithasol, gan obeithio ysbrydoli ysgolion eraill i gymryd camau tebyg a chael effaith gadarnhaol ar yr amgylchedd. Ein cam nesaf yw parhau i ddisodli plastig gydag opsiynau mwy cynaliadwy a chael gwared ar wastraff plastig o’r ysgol.
"Rwy'n gyffrous i fod yn Llysgennad Cyfeillgar i'r Môr gan fy mod yn credu ei bod mor bwysig gofalu am ein moroedd a dysgais lawer amdano eleni." Maisie, Blwyddyn 4
Maisie, Blwyddyn 4
Buom yn gweithio gyda’r Gymdeithas Cadwraeth Forol i ddatblygu ar amrywiaeth o adnoddau ar thema dŵr o’r enw Ar Frig y Don. Mae’r adnoddau hyn yn helpu athrawon gyda phopeth sydd ei angen arnynt i gynnal gweithdai dylanwadol, o gynlluniau gwersi a gwybodaeth gefndirol i gynghorion cydlynu digwyddiadau a syniadau ar gyfer codi ymwybyddiaeth am sbwriel a chadwraeth dŵr.
Mae’n bleser gennym lansio her arloesi newydd i ysgolion wedi ei hysbrydoli gan Wobr Earthshot.
Fel rhan o Her Hinsawdd Cymru, gwahoddir ysgolion cynradd ac uwchradd ledled Cymru i gyflwyno fideos byr yn cyfleu syniadau creadigol i fynd i’r afael ag un o bum her fyd-eang, neu ‘Earthshots’: Adeiladu Byd Diwastraff, Glanhau Ein Haer, Trwsio Ein Hinsawdd, Adfywio ac Adfer Natur ac Adfywio Ein Cefnforoedd.
Rydyn ni’n rhoi wyneb newydd ar wefan Cadwch Gymru’n Daclus ac yn awyddus i glywed eich barn. Dim ond 3–4 munud mae’r arolwg yn ei gymryd, ac fe wnaiff eich adborth wirioneddol wneud gwahaniaeth.
